środa, 25 marca 2020

Wielka piątka: książki Agathy Christie na poprawę humoru

Chociaż określenie "poprawiający humor kryminał" wydaje się niezłym oksymoronem, to w bogatej twórczości Królowej Kryminału znajdziemy nie tylko ponure (i krwawe) historie. Wręcz przeciwnie - fantazja i pogodny humor przebijają w wielu jej dziełach, trup nie zawsze ściele się aż tak gęsto, za to perfekcyjnie oddana atmosfera starej, dobrej Anglii czy egzotycznych podróży na pewno podziałają jako remedium na niezbyt wesołe czasy. Oto 5 książek Agathy na poprawę humoru:

 


1. Tajemnica Siedmiu Zegarów (The Seven Dials Mystery) 1929 r.
 
Okładka pierwszego wydania. Zdjęcie ze strony pinterest.com

Kontynuacja Tajemnicy rezydencji Chimneys, ale z o wiele lepszą intrygą i zabawniejszymi, uroczymi bohaterami (ze znanych detektywów Christie pojawia się tu nadinspektor Battle). Lady Eileen "Bundle" Brent, chłopczyca i córka markiza Caterham (właściciela rezydencji Chimneys) wraz z przyjaciółmi wpada na trop podejrzanej organizacji Siedem Zegarów i powoli przekonuje się, że nic nie jest takim jak się początkowo wydawało. Szalona atmosfera Londynu lat 20-tych i świata eleganckich rezydencji kojarzy się z powiastkami niezrównanego angielskiego pisarza i humorysty P.G. Wodehouse'a (autora wydanych u nas Dewizy Woosterów czy Wielce zobowiązany Jeeves) którego Christie zresztą bardzo ceniła i zadedykowała mu Tajemnicę rezydencji Chimneys. A Bundle Brent, niezależna, zabawna, dziewczyna z biglem, jeżdżąca jak szatan swoim sportowym samochodem Hispano-Suiza to jedna z najbarwniejszych postaci Christie, prawie, że siostra uroczej Tuppence Beresford.
Tajemnica Siedmiu Zegarów w 1981 roku doczekała się bardzo dobrej dwuczęściowej adaptacji TV, zaskakująco wiernej i z niezłą obsadą: m.in Johnem Gielgudem jako ekscentrycznym markizem Caterham czy Johnem Warwickiem (Tommy Beresford w serialu Partners in Crime) w roli Jimmy'ego Thesigera.

2. Morderstwo na plebanii (Murder at the Vicarage) 1930 r.

Morderstwo na plebanii wersja z 2004 roku. Zdjęcie ze strony: pinterest.com

Pierwsza książka Christie poświęcona Pannie Marple do dziś pozostaje jedną z jej najzabawniejszych. Wszystko dzięki genialnemu wyborowi narratora: St Mary Mead i samą Jane Marple poznajemy oczami spokojnego i dość zagubionego w całym śledztwie pastora Leonarda, któremu towarzyszy żywiołowa żona i niesforny siostrzeniec. Pastor nie jest pozbawiony poczucia humoru, jego uwagi bywają niekiedy uroczo kuriozalne, a ponieważ za ofiarą (pompatyczny pułkownikiem Protheroe) nikt za bardzo nie przepadał, atmosfera w Morderstwie na plebanii daleka jest od dramatycznego polowania na mordercę. To sympatyczny i ekscentryczny obraz prowincji oraz jak zwykle przenikliwa Panna Marple.
 Morderstwo na plebanii posiada dwie bardzo dobre wersje TV - z 1986 roku z Joan Hickson oraz z 2004 roku z moją ulubioną Geraldine McEwan. W nowszej odsłonie w obsadzie takie znakomitości angielskiej sceny jak Derek Jacobi, Herbert Lom, Janet McTeer czy Marc Gatiss (słynny aktor i współtwórca serialu Sherlock).
3. Parker Pyne na tropie (Parker Pyne Investigates) 1934 r.

Okrąglutki Parker Pyne, niedoceniany detektyw pisarki to przede wszystkim specjalista od rozwiązywania najrozmaitszych ludzkich problemów. Jego klienci rekrutują się głównie z tajemniczego ogłoszenia w Timesie zaczynającego się od zwodniczego pytania: Czy jesteś szczęśliwy? Pan Pyne zajmuje się zbrodnią, kradzieżą i oszustwami, ale także nieudanymi małżeństwami i zwykłą nudą! A jego plany (niekiedy realizowane przy pomocy pełnej fantazji pisarki Ariadny Oliver) to znakomite połączenie manipulacji, znajomości ludzkich charakterów oraz nieskrępowanej wyobraźni. Zawarte w zbiorze Parker Pyne na tropie opowiadania dają cały przekrój jego umiejętności, a intrygom zdecydowanie nie brakuje odpowiednich twistów!
Parker Pyne nie otrzymał (jak na razie!) własnego serialu telewizyjnego, ale kilka opowiadań z jego udziałem zrealizowano w latach 80-tych w ramach serii Agatha Christie's Hour.
 

4. Dlaczego nie Evans? (Why Didn't They Ask Evans?) 1934 r.

 
Francesca Annis jako Lady Frankie. Zdjęcie ze strony: imdb.com

 Dla wszystkich miłośników Tommy'ego i Tuppence Beresfordów Dlaczego nie Evans? powinno być pozycją obowiązkową. Jest i tajemniczy nieboszczyk (oraz jego tytułowe "ostatnie zdanie"), wymagająca podróży i fortelów zagadkowa intryga, niebezpieczeństwa czyhające na bohaterów, sepleniący najlepszy przyjaciel (Badger!), a także wątek miłosny między synem pastora Bobbym a wyemancypowaną Lady Frankie. To jedna z tych książek Agathy Christie, którą czyta się jednym tchem. 
Równie miła i pasjonującą jest wersja telewizyjna z 1980 roku w której w rolach Bobby'ego i Frances występują Francesca Annis oraz John Warwick czyli Tuppence i Tommy z serialu Partners in Crime. Zdecydowanie warto za to odpuścić wersję z Panną Marple (Julie McKenzie) z 2008 roku, która z oryginalną książką nie ma zbyt dużo wspólnego.

5. Autobiografia (Agatha Christie: An Autobiography) 1977 r.

Zdjęcie ze strony: irishtimes.com

Obszerna lektura pełna podróży, tajników pisarskiego warsztatu czy zapomnianych już uroków edwardiańskiej Wielkiej Brytanii i szalonego dwudziestolecia międzywojennego. A przede wszystkim wciągająca i niezapomniana historia samej pisarki, szczerze opowiadającej o swoich marzeniach, dzieciństwie, rozlicznych niepowodzeniach i przede wszystkim o odwadze by nie poddawać się przeciwnościom losu. Znakomicie napisana, wzruszająca, ale nie mająca w sobie nic z taniego sentymentalizmu. Christie konkretnie, ale z polotem przedstawia historię swojego spełnionego i ekscytującego życia, co czyni Autobiografię jedną z niesamowicie podnoszących na duchu książek.